Co się stanie, gdy nastąpi zbieg egzekucji sądowo-administracyjnej przy zajęciu rachunku bankowego? Jakie są tego konsekwencje dla komornika, administracyjnego organu egzekucyjnego, dłużnika i banku?
Zbieg egzekucji jest skierowaniem przez co najmniej dwa różne organy egzekucyjne zajęcia do tego samego składnia majątku. Warunkiem powstania zbiegu jest również brak możliwości pełnej i jednoczesnej spłaty obu zajęć z zajętej wierzytelności w chwili wpływu drugiego lub kolejnego z zajęć. Przykładem jest zajęcie rachunku bankowego przez naczelnika urzędu skarbowego i komornika sądowego w tym samym czasie.
Zbiegi zajęć podzielmy na trzy grupy w oparciu o przepisy, o które organy egzekucyjne prowadzą zajęcie. Możemy spotkać jednorodne zbiegi zajęć. Mamy tu dwie grupy: zajęcia tylko sądowe (komornicze) lub tylko administracyjne. Oznacza to, że wierzytelność z rachunku bankowego zajęli tylko komornicy, albo tylko administracyjne organy egzekucyjne. Trzecią grupę stanowić będą zbiegi mieszane. W ramach tych zbiegów zajęcia dokonał zarówno komornik, jak i administracyjny organ egzekucyjny.
Zainteresowała Cię tematyka zbiegu zajęć komorniczych? Więcej na ten temat pisałem tutaj: zbieg egzekucji komorniczych
Zajęcie egzekucyjne konta
W celu dokonania egzekucji z wierzytelności z rachunku bankowego komornik ogólnej właściwości dłużnika przesyła do banku, w którym dłużnik posiada rachunek, zawiadomienie o zajęciu wierzytelności pieniężnej dłużnika pochodzącej z rachunku bankowego do wysokości należności będącej przedmiotem egzekucji wraz z kosztami egzekucyjnymi i wzywa bank, aby nie dokonywał wypłat z rachunku bez zgody komornika do wysokości zajętej wierzytelności (art. 889 § 1 ustawy Kodeks postępowania cywilnego).
Administracyjny organ egzekucyjny dokonuje zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego przez przesłanie do banku zawiadomienia o zajęciu wierzytelności pieniężnej zobowiązanego z rachunku bankowego do wysokości egzekwowanej należności pieniężnej wraz z odsetkami z tytułu niezapłacenia w terminie dochodzonej wierzytelności oraz kosztami egzekucyjnymi. Organ egzekucyjny jednocześnie wzywa bank, aby bez zgody organu egzekucyjnego nie dokonywał wypłat z rachunku bankowego do wysokości zajętej wierzytelności (art. 80 § 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji).
Co się stanie, jeśli jednocześnie aktywne będą dwa zajęcia: komornicze i administracyjne?
Wiele zależy od tego, czy na zajętym rachunku znajdują się środki pozwalające na pokrycie w całości obu zajęć.
Jeśli na rachunku będą środki na spłatę obu zajęć, bank przekaże środki osobno każdemu z organów dokonujących zajęcia. W takiej sytuacji uznaje się, że nie ma zbiegu zajęć.
W razie zbiegu egzekucji sądowej i administracyjnej, w przypadku, gdy kwoty znajdujące się na rachunku bankowym nie wystarczają na pokrycie wszystkich egzekwowanych należności, bank dokonuje wypłat z tego rachunku na rzecz komornika albo administracyjnego organu egzekucyjnego, który pierwszy dokonał zajęcia. Teoretycznie, w razie braku możliwości ustalenia tego pierwszeństwa bank powinien przekazać środki na rzecz organu, który dokonał zajęcia na poczet należności w wyższej kwocie. Jest to jednak przypadek teoretyczny, ponieważ zajęcia przesyłane są przez system informatyczny rejestrujący datę i godzinę wpływu zajęcia. W obu przypadkach bank niezwłocznie zawiadamia o zbiegu egzekucji właściwe organy egzekucyjne. W treści zawiadomienia wskazuje datę doręczenia zawiadomień o zajęciach dokonanych przez te organy i wysokość należności, na poczet których zostały dokonane zajęcia.
Oznacza to, że jeśli w tym samym okresie na rachunku aktywne są dwa zajęcia: dyrektora ZUS i komornika, a pierwszy zajęcia dokonał komornik i środki zgromadzone na rachunku nie pozwalają na pełną spłatę obu zajęć, to bank przekaże środki na rachunek komornika. Ten zaś stanie się tzw. łącznym egzekutorem. Oznacza to, że z jednej strony będzie miał obowiązek dokonać podziału kwot uzyskanych z egzekucji między obu wierzycieli. Z drugiej strony to komornik będzie wówczas uprawniony np. do wyrażenia zgody na zwolnienie jakiegoś wpływu spod zajęcia na rachunku lub akceptacji listy płac. Natomiast dyrektor ZUS nie będzie miał takiej możliwości.
Pułapka błędnego uproszczenia
Przy dwóch zajęciach sprawa jest prosta. W praktyce jednak uczestników zbiegów jest kilka lub kilkanaście. Zdarza się, że takie uproszczenie organy egzekucyjne chcą również zastosować w przypadku kilku lub kilkunastu uczestniczących w zbiegu zajęć. Nie zawsze się tak jednak da. Gdzie jest haczyk?
Jeśli najwcześniejsze aktywne zajęcie egzekucyjne konta dokonane zostało przez naczelnika urzędu skarbowego lub dyrektora ZUS, czyli administracyjny organ egzekucyjny, to niezależnie od dalszej kolejności zajęć, łączną egzekucję co do zasady prowadzić będzie administracyjny organ egzekucyjny który dokonał pierwszego zajęcia. Wyjątek stanowią: świadczenia alimentacyjne, rentowe, powtarzające się lub w walucie obcej – je zawsze prowadzą komornicy.
Pułapka rozstawia się, gdy jako pierwsze nastąpi zajęcie konta przez komornika, a później poza administracyjnym organem egzekucyjnym, wpłyną zajęcia także od innych komorników. W takiej sytuacji mamy nie jeden, a dwa rodzaje zbiegów na rachunku do rozstrzygnięcia.
W pierwszej kolejności trzeba rozstrzygnąć czy egzekucję prowadzić powinien komornik, czy administracyjny organ egzekucyjny. Skoro pierwszy był komornik, to wydawać by się mogło, że to ten komornik będzie prowadził w dalszym ciągu wszystkie zajęcia rachunku. Nic bardziej mylnego!
Trzeba rozstrzygnąć wówczas drugi zbieg: zbieg egzekucji komorniczych. A konkretnie muszą to zrobić komornicy. Dopiero po powiadomieniu przez komorników o przejęciu akt do dalszego prowadzenia przez jednego komornika, bank może przekazać mu środki (art. 889 § 3 ustawy Kodeks postępowania cywilnego). Do tego czasu bank będzie musiał je blokować.
Brak przejęcia akt jest częstą przyczyną wielomiesięcznych przestojów w przekazaniu środków. Budzi to frustrację dłużnika, wierzyciela i banku. Dłużnik ma zablokowane konto i widzi, że mimo środków na rachunku, zadłużenie nie tylko nie zmniejsza się, ale też rośnie wraz odsetkami. Wierzyciel czeka na pieniądze. Bank nie może przekazać środków, a jednocześnie przyjmuje na siebie niezadowolenie dłużnika związane z blokadą rachunku.
Wpływ środków po powstaniu zbiegu.
Chwilą powstania zbiegu jest moment wpływu do banku zawiadomienia o drugim i kolejnym zajęciu rachunku bankowego. Jeśli w tym momencie na rachunku bankowym nie ma środków, które pozwoliłyby spłacić wszystkie zajęcia w całości, to rozstrzygnięcie zbiegu sądowo-administracyjnego następuje z mocy samego prawa. Oznacza to, że jeśli później wpłyną środki, które pozwolą na pełne zaspokojenie wszystkich wierzytelności, bank będzie miał obowiązek przekazać środki nie każdemu organowi osobno, a łącznie na rachunek łącznego egzekutora.
Zajęcie rachunku bankowego – sprawdź kto jest łącznym egzekutorem!
Jeśli jesteś wierzycielem i masz poczucie, że odzyskiwanie pieniędzy przez komornika utknęło w martwym punkcie zwróć się do komornika o informacje czy istnienie zbieg zajęć do rachunku bankowego. Komornik dysponuje otrzymanym z banku zawiadomieniem o zbiegu, w którym wskazane zostały daty i godziny poszczególnych zajęć rachunków oraz podmioty, które ich dokonały. Być może komornik powinien przekazać egzekucję z rachunku innemu komornikowi. Być może nawet został do tego przez innego komornika wezwany.
Dłużniku, na Twoim rachunku wiszą zajęte i nieprzekazane komornikowi środki? Większość banków w bankowości elektronicznej wskazuje kto i kiedy zajął rachunek. Podobnie jak wierzyciel, możesz zwrócić się także bezpośrednio do komornika o udzielenie takiej informacji. Pozbycie się zajęć i rozstrzygnięcie zbiegów jest także w Twoim interesie. Choćby po to, aby uzyskać zgody na wyłączenie środków spod zajęcia na rachunku.
